Próchnica zębów: jak ją rozpoznać i leczyć?

Próchnica często jest kojarzona bezpośrednio z dziurą w zębie. Choroby zębów zaczynają się jednak dużo wcześniej. Jeśli chore zęby nie są leczone, dochodzi nie tylko do trwałego uszkodzenia szkliwa, ale także do utraty zębów. Można jednak w prosty sposób przeciwdziałać rozwojowi próchnicy, podejmując odpowiednie działania.

Co to jest próchnica, jak ją leczyć i jak jej zapobiegać? Dowiedz się z artykułu!

Co to jest próchnica?

W Polsce próchnica dotyczy już prawie 95% dorosłych pacjentów na jakimś etapie ich życia. A co to jest próchnica?

Chociaż może się wydawać, że próchnica jest równoznaczna ubytkom pojawiającym się w zębach, to jest to bardziej złożona choroba. Jest to zakaźna choroba twardych tkanek zębów, która najpierw charakteryzuje się demineralizacją szkliwa, a następnie rozkładem kolejnych tkanek, co prowadzi do powstawania ubytków.

Próchnica zębów może również uszkodzić nerwy i korzenie zębów, jeśli dostanie się do głębszych warstw komórek. W końcu próchnica może zniszczyć zęby do tego stopnia, że trzeba je usunąć i zastąpić mostem lub implantem.

Jak wygląda próchnica?

Pierwszymi oznakami próchnicy są białawe lub brązowawe przebarwienia na zębie. Jeśli kolor jest żółty lub brązowy, oznacza to, że szkliwo jest już naruszone i powstał ubytek. To, co możemy wtedy zauważyć, to wrażliwość bólowa na zimne, słodkie lub gorące napoje lub potrawy. 

Gdy szkliwo zostanie spenetrowane przez bakterie i dotrze do zębiny lub miazgi, pojawia się nieświeży oddech oraz łagodny lub silny ból zęba. 

Objawy choroby próchnicowej w skrócie:

• przebarwienia zęba: białe, żółte, brązowe lub czarne,

• wrażliwość zębów na ból,

• nieprzyjemny zapach z ust,

• bóle zęba,

• bóle głowy,

• ogólne osłabienie ciała.

Istnieją trzy różne rodzaje próchnicy zębów. Typ wskazuje, który obszar zęba jest dotknięty przez chorobę.

1. Próchnica szyjki zęba: ten rodzaj próchnicy występuje na powierzchni szyjki zęba. Często dotyka on zwłaszcza osoby starsze, które często cierpią z powodu cofających się dziąseł. 

2. Próchnica bruzd: ten rodzaj próchnicy dotyka powierzchni żujących zębów trzonowych. Resztki jedzenia mogą łatwo gromadzić się w zagłębieniach i niszach korony zęba, a przy nieodpowiedniej higienie jamy ustnej prowadzić do namnażania się bakterii. 

3. Próchnica powierzchniowa: ten rodzaj próchnicy dotyka gładkich, zewnętrznych powierzchni zębów. Jeśli bakterie nie są usuwane, tworzy się płytka nazębna, która z kolei prowadzi do rozpadu substancji zęba.

Jak powstaje próchnica zębów: przyczyny

Wiemy już, jak wygląda próchnica. Ale co powoduje tę chorobę? Czy będzie to - tak jak w przypadku większości dolegliwości dotykających jamę ustną - nieodpowiednia higiena? Tak, ale nie tylko.

Główne przyczyny próchnicy zębów wynikają z diety bogatej w cukier. Jeśli w naszej diecie regularnie pojawiają się składniki bogate w cukier, a my niewystarczająco oczyszczamy zęby po posiłkach, wówczas bakterie znajdujące się w naszej jamie ustnej rozkładają cukier, powodując przy tym powstawanie kwasów rozpuszczających szkliwo. 

Bardzo ważny jest tu czas - im dłużej cukry pozostają na zębach, tym dłużej bakterie powodują powstawanie próchnicy. 

W efekcie mamy do czynienia z:

1. Osłabieniem i demineralizacją szkliwa,

2. Rozpadem szkliwa, powodującym mikroubytki,

3. Zajęciem przez bakterie miazgi zębowej,

4. Dalszą penetracją tkanek w przypadku braku podjętego leczenia.

Przyczyny powstawania próchnicy i czynniki ryzyka w skrócie:

• potrawy i napoje o wysokiej zawartości cukru,

• zła higiena jamy ustnej,

• brak wizyt kontrolnych u dentysty,

• brak profesjonalnego czyszczenia zębów,

• stres,

• palenie.

Do czego prowadzi nieleczona próchnica?

Gdy próchnica dotarła już do wrażliwej miazgi, może dojść do zapalenia korzeni zębów. Skutkiem tego jest silny ból zębów. Leczenie u stomatologa jest nieuniknione, jeśli chce się wykluczyć gorsze powikłania. W najgorszym przypadku stan zapalny na zębie może zaatakować kości szczęki i również spowodować stan zapalny. 

Co bardzo ważne - nieleczona próchnica nie jest zagrożeniem tylko dla zdrowia naszych zębów, ale całego organizmu. Bakterie mogą przedostać się do krwiobiegu i przemieszczać się z jamy ustnej po całym organizmie, uszkadzając inne narządy.

Próchnica czy tylko przebarwienie: jak rozpoznać próchnicę?

Jeśli w zębie są ciemne plamy lub nawet dziura, można przypuszczać, że jest to próchnica, zwłaszcza w połączeniu z nieświeżym oddechem lub bólem zęba. Jeśli przebarwienie jest białawe lub żółte, nie jest do końca jasne, czy mamy do czynienia z próchnicą. 

Pierwsze stadium próchnicy może zazwyczaj wykryć tylko dentysta, dlatego tak ważne są regularne wizyty kontrolne. Jeśli na zębie pojawią się przebarwienia, ulgę może przynieść dokładna higiena jamy ustnej. Należy jednak obserwować plamki i w razie potrzeby zbadać je u dentysty, aby mieć pewność, że nie rozwija się choroba.

Próchnica - jak leczyć?

Skoro wiemy już, jak wygląda próchnica, i mamy podejrzenia, że dotknęła nas ta choroba, pierwszym krokiem powinna być wizyta u stomatologa.

Leczenie próchnicy w gabinecie

W przypadku próchnicy nie można uniknąć leczenia u dentysty. Szczególnie jeśli mamy do czynienia z nasilonymi objawami, należy jak najszybciej podjąć leczenie chorego zęba, aby uniknąć dalszych konsekwencji.

Jeśli próchnica jest jeszcze w początkowym stadium, wiercenie nie jest konieczne, a ubytek minerałów można wyrównać, stosując lakier fluorkowy. Powierzchnia zęba jest wtedy ponownie nienaruszona.

Klasyczne leczenie próchnicy polega na usunięciu jej poprzez nawiercenie zęba i zamknięcia ubytku sztucznym wypełnieniem z amalgamatu lub tworzywa sztucznego. Dzięki nowoczesnemu znieczuleniu zabieg nie jest bolesny i trwa od 30 minut do 2 godzin, w zależności od wypełnienia. W przypadku poważniejszej próchnicy może jednak dojść do leczenia kanałowego lub utraty zęba.

Koszty klasycznego leczenia próchnicy są pokrywane przez państwowe ubezpieczenie zdrowotne do wysokości kosztów wypełnienia amalgamatowego. Różnicę w stosunku do droższego wypełnienia ponosi sam pacjent.

Samodzielne leczenie próchnicy - czy to działa? 

Próchnicy nie można samodzielnie leczyć, nawet jeśli jest to próchnica początkowa. Jednak pasta do zębów zawierająca fluor i minerały pochodzące ze śliny mogą do pewnego stopnia chronić szkliwo zębów. Jeśli próchnica jest już w późniejszym stadium, żadne domowe sposoby nie pomogą, ponieważ po przebiciu szkliwa wnętrze zęba nie jest już chronione. Leczenie u stomatologa jest wtedy nieuniknione.

Próchnica zębów u dzieci

Próchnica może wystąpić już u niemowląt i małych dzieci. Zęby mleczne są znacznie bardziej miękkie niż zęby stałe, dlatego bakterie próchnicy mogą szybko przeniknąć przez ząb. Dzieci mogą również zarazić się od swoich rodziców, jeśli np. używają tej samej łyżeczki lub liżą smoczek. Próchnicę u dzieci można rozpoznać po opuchniętych lub krwawiących dziąsłach. Wówczas wizyta u stomatologa może dać pewność, z jaką chorobą mamy do czynienia, i rozpocząć leczenie.

Zapobieganie próchnicy dzięki właściwej higienie jamy ustnej i diecie

Leczenie próchnicy to długi proces, a niestety nie wszystkie zmiany spowodowane przez tę chorobę można odwrócić. Dlatego tak ważna jest profilaktyka.

Próchnicy można bardzo dobrze zapobiegać dzięki dokładnej higienie jamy ustnej i zębów. Obejmuje to szczotkowanie zębów 2 razy dziennie, nitkowanie lub stosowanie szczoteczek międzyzębowych, środków do czyszczenia języka i płynów do płukania jamy ustnej. Może to powstrzymać namnażanie się bakterii. 

Zęby powinno się myć dopiero 30 minut po jedzeniu. Profesjonalne czyszczenie zębów 1-2 razy w roku zapewnia oczyszczenie trudno dostępnych miejsc. Unikanie słodkich pokarmów i napojów może również pomóc w zapobieganiu próchnicy zębów.